Yer kutilganidan tezroq qizimoqda. Yer yuzasidagi o’rtacha harorat sanoatlashishgacha bo’lgan davrdagi darajadan taxminan 1,1°C ga oshdi va 1,5°C belgisiga yaqinlashdi — bu favqulodda chegaraga qadar ko’tarilish odamlar va sayyora uchun eng jiddiy va uzoq muddatli oqibatlarga olib kelishi mumkin. Keskin o’zgarishsiz, global harorat 2030-yillarda 1,5°C dan oshishi va asr oxiriga kelib 3°C ga yetishi kutilmoqda.1
1,5°C ga global isishda 350 millionga yaqin shahar aholisi kuchli qurg’oqchilik tufayli suv tanqisligi bilan yuzlashadi. Agar harorat 2°C ga ko’tarilsa, bu raqam 410 millionga ko’tariladi.2
Agar zarur choralar ko’rilmasa, Markaziy Osiyodagi qurg’oqchilik va suv toshqini har yili YaIMning 1,3 foizigacha iqtisodiy yo’qotishlarga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, 2050-yilga kelib ekinlar hosildorligi 30 foizga kamayishi kutilmoqda, bu esa 5,1 millionga yaqin ichki iqlim muhojirlariga olib kelishi mumkin.3
Prognozlar shuni ko’rsatadiki, ushbu asrning oxiriga kelib mintaqadagi o’rtacha harorat sanoatlashishdan oldingi darajadan ko’ra 6,5°C gacha ko’tarilishi mumkin. Bu yog’ingarchilik rejimlarining o’zgarishiga, tez-tez haddan tashqari issiq davrlarga va qurg’oqchilikning kuchayishiga olib kelishi kutilmoqda.4
Markaziy Osiyo uchun IPCC (2021) iqlim ta’siri omillarida (CIDs) bir nechta muhim o’zgarishlarni, shu jumladan «yuqori darajadagi ishonch»ni prognoz qilmoqda. O’rtacha haroratning oshishi va haddan tashqari issiq davrlarning ko’payishi, sovuq va ayozlarning kamayishi kutilmoqda. Bundan tashqari, ayozning kamayishini istisno qilgan holda, bu o’zgarishlar tahlil qilingan tarixiy davrda qayd etib bo’lingan. Ushbu tendensiyalar, ayniqsa, IPCC (2021) Pomir va Tyanshanning ayrim hududlarida kuzatib ulgurilgan qor, muzliklar va muz qatlamlarining yo’qolishi kabi boshqa o’zgarishlarni yuqori ishonch bilan prognoz qilinganligi sababli tashvishlidir.(Sorg et al. 2012; Barandun et al. 2020).5
