20 октября, 2025 
3 min read 
2025 жылғы 20 қазанда Алматы қаласында Орталық Азияның Turn It Around (TIA) климатқа қатысты карталар жинағының ресми таныстырылымы өтті. Бұл – өңірдегі климаттың өзгеруі саласында білім беруді дамыту жолындағы маңызды қадам.
Бастаманы ЮНЕСКО-ның Алматыдағы өңірлік бюросы, CAPS Unlock және Орталық Азия климат жайлы білім альянсы бірлесіп, Аризона штаты университеті-нің қолдауымен жүзеге асырылды.
Карта жиынтығы алты тілде – қазақ, қырғыз, тәжік, өзбек, орыс және ағылшын тілдерінде жасалған. Ол бір жағынан оқу құралы, ал екінші жағынан қоғамдық саясат құралы бола алады. Карталар жастарға климат өзгеру салдарын қарапайым және көрнекі түрде түсінуге көмектеседі. Мұздықтарды еріп, шөлдері ұлғайып, демографиялық өсім мен энергияға сұраныстың артуынан өзендері тартылып жатқандық өңір үшін бұл карталар ғылыми білім мен күнделікті өмірді байланыстыратын маңызды құралға айнала алады.
«Бұл карталар – жай ғана білім беру құралы емес. Бұл ғылымды шығармашылықпен, өзгерістің өзектілігін жастардың күнделікті өмірімен, білім алуды іс-әрекетпен байланыстыратын көпір», – деді ЮНЕСКО Алматы кеңсесінің директоры Амир Пирич.
Мектептерде мұғалімдер карта жинағын талқылау мен пікірталас ұйымдастыруға арналған визуалды құрал ретінде қолдана алады. Орталық Азия елдеріндегі жастар жасаған әрбір сурет пен қысқа мәтін мұздықтардың шегінуі, өзендердің тартылуы, ауыл шаруашылығы мен тұрмыстағы теріс салдар сияқты климат өзгеруінің нақты көрінісін талқылауға мүмкіндік береді. Осылайша климат мәселесі шалғайдағы абстракт саяси тақырыптан күнделікті өмірге жақын, түсінікті ұғымға айналады.
«Бұл жоба Алматыдан Ашхабадқа, Қаракөлден Оралға дейінгі өңірдегі жастардың шығармашылық әлеуетін ашты. 5 пен 25 жас аралығындағы 935 қатысушы 1000-нан астам сурет, эссе және мультимедия жұмысын жіберді. Олардың шамамен 70 пайызы – қыздар мен жас әйелдер», – деді CAPS Unlock атқарушы директоры Аида Айдаркулова.
Іріктеу комитеті жинаққа 67 үздік жұмысты енгізді. Бұл карталар Аризона штаты университеті жүзеге асырып отырған жаһандық Turn It Around! Flashcards for Education Futures жобасының бөлігіне айналды. Жоба жастарға климат пен білім беру реформалары туралы өз пікірін білдіруге мүмкіндік береді.
«Карталар – кез келген пән мұғаліміне климат тақырыбын сабаққа енгізуге арналған әмбебап құрал. Бұл – диалог, сыни ойлау және құндылықтарды жеткізудің икемді тәсілі», — деп толықтырды Айдаркулова.
Карта жинағынан бөлек, Орталық Азия жастарының климаттық білім, қоршаған ортаны қорғау, биоалуантүрлілік, су және «жасыл» технологиялар жөніндегі көзқарастары мен ұсыныстарын туралы аналитикалық жазба дайындалады. Бұл құжат COP30 конференциясы қарсаңында Бразилиядағы Белем қаласында таныстырылып, өңір жастарының дауысын жаһандық деңгейге жетелемек.
CAPS Unlock бұл ұзақ мерзімді жобаны мақтанышпен қолдайды. Жоба Орталық Азия мектептерінде енгізіле отырып, шығармашылықты білім беру процесіне қосып, жаңа буынның климат өзгеруіне әсер ету мүмкіндігін кеңейтеді.
